دانش دریا

وبلاگ اختصاصی مهندسین منیره و مائده السادات هاشمی مطلق

دانش دریا

وبلاگ اختصاصی مهندسین منیره و مائده السادات هاشمی مطلق

آشنائی با میگو و تاریخچه پرورش آن در جهان

 آشنائی با میگو و تاریخچه پرورش آن در جهان

 

سخت پوستان Shell fish شامل نرم تنان ،‌ Mollusks و کروستاسه آ Crustaceans میباشد .
نرم تنان خود شامل صدف خوراکی
Oyster، حلزون های دوکفه ای و صدف های باریک که در داخل یک لاک یا صدف سخت از کربنات کلسیم زندکی کرده و اغلب در یک نقطعه ثابت و بیحرکت می باشند . کروستاسه ها شامل میگو Shrimp لابستر Labster( شاه میگو ) ‌و خرچنگ (crabs) ‌است وسطح خارجی بدن آنها از پوست کتینی سخت پوشیده شده که در سراسر بدن ادامه داشته و بوسیله تعدادی از حلقه های سخت که از طریق یک لایه خارجی نازک و قابل انعطاف که به یکدیگر متصلند ،‌شکل گرفته است . این لایه خارجی سخت ومحکم از نظررشد ظاهرا”‌یک مانع اساسی محسوب شده ،‌ولی با جدا شدن و افتادن تمام لایه خارجی سخت بدن در
دوره های منظم این مشکل برطرف گردیده ، بنحوی که زمانی که پوسته کاملا”‌جدا میگردد ، بلافاصله بدن با جذب آب از پوسته سریعا”‌رشد کرده و پس از متورم شدن ، با انب
اشتن و ذخیره سازی کلسیم درمدت کوتاهی و توسط باز جذب از پوسته که از چندین ساعت تجاوز نمیکند ،‌مجددا پوسته سخت تشکیل میگردد و لذا افزایش دفعات پوست اندازی Moulting رشد تامین میگردد. 

میگوها جانورانی خونسرد هستند که مجموعه فعالیتهای فیزیولوژیکی آنها مطابقت با محیط آبزی دارد . درجه حرارت داخلی بدن با درجه حرارت محیط یکی است . بطور کلی میگوها در آب های کم عمق دریاها بین 27 تا 180 متری ودر خلیج فارس بین 15 تا 22 متری ودرمناطقی که از نظر طبقات تحت الارضی سست ونرم باشند . زندگی می کنند . طول بدن میگو از 7 تا 15 سانتی متر بوده که از دو طرف بهم فشرده شده و از دو قسمت سر و سینه (Cephlothorox)‌که بهم چسبیده و متصل می باشد و قسمت شکمی یا دم تشکیل شده است قسمت سرو سینه شامل کاراپاس ، روستروم یا خار،‌چشم مرکب ، آنتن و آنتنک های کوچک ،‌پاهای حرکتی یا پریوپودها و دهان که بین مائدیبول ها قرار دارد،‌که بلافاصله به مری ومعده ختم میشود . قسمت سرو سینه از نظر غذائی فاقد ارزش است ومعمولاً پس از صید از بخش شکمی جدا میگردد . قسمت شکمی یا دمی شامل شش بند است که شامل قسمت عضلانی ، گوشتی و خوراکی میگو است وسطح خارجی آن از قطعات کتینی پوشیده شده و درقسمت تحتانی وزیرین هرکدام پاهای شناگر یا باله های شنا بصورت برگ مانند وجود دارد . ضمنا” ‌انتهای دم به دم بادبزنی یا باله پره ای ختم میشود که شامل تلسون یا خاردمی است . روده در سطح پشتی در داخل گوشت و زیر پوسته کتینی امتداد می یابد . از نظر جنسی میگوها دارای دوجنس نر وماده و از صفات جنسی متمایز برخوردارند. درزمان تخم ریزی میگوهای ماده ، کیسه اسپرم را ازمیگوی نر دریافت کرده و دراندام ماده خود ذخیره می کند .و وقتی که آماده تخم ریزی شد ، از کف دریا به سمت بالا شروع به شنای حلقوی کرده و با حرکات شدید پاهای شناگر ،‌تخمک ها و کیسه های اسپرم را رها کرده و به لقاح خارجی کمک می کنند . البته تخم ریزی در 2 تا 7 دقیقه معمولا”‌بین ساعت 8شب و 6 صبح انجام میگردد . هر میگو قادر است بین 200000 تا 2000000 تخم را در دریا رها سازد. معمولا”‌میگوها در طول سال تقریبا”‌ همیشه تخم ریزی داشته ، ‌ولی بیشترین مقدار آن در اوائل بهار و اواخر تابستان انجام میگیرد . تخم پس از خارج شدن وطی لقاح خارجی با تقسیم سلولی مراحل مختلفی از قبیل : ‌مرحله ناپلیوس ،‌مرحله زوآ‌، مرحله مایسیس و مرحله post larveaرا نموده و پس از 120 تا 170 روز به مرحله بلوغ رسیده وروانه بازار می گردد . بطور کلی میگوها جانورانی ضعیف و کند ذهن می باشند ودرخارج از آب بسرعت و درظرف کمتر از 4 دقیقه تلف می شوند .
میگو نسبت به آب شیرین فوق العاده حساس بوده وادامه زندگی در آن برایش مقدور نیست . از نظر غذائی همه چیز خوار
است وبرحسب مراحل رشد از فیتوپلانکتون ،‌جلبک ها ،‌دیاتومه ها ،‌لارو نرم تنان ،‌صدف ها و کرم های گرد تغذیه می کند . عمر آنها معمولا”‌12 تا 25 ماه است و رنگ بدن میگو در بین اعضاء‌ یک گونه هم ثابت نبوده و بسته به شرایط محیط از قبیل :‌درجه حرارت ،‌درجه شوری ،‌نوع غذای مصرفی ،‌رنگ محیط و ابتلاء ‌به بیماریهای مختلف ممکن است تغییر کند.

پراکندگی میگوها و مناطق زیست :

میگوها گسترش جهانی داشته ودر دریاها ،‌آبهای شور و شیرین از نواحی استوائی تا مناطق قطبی یافت می شوند . اکثر گونه های دریائی در آبهای کم عمق ، یا نسبتا”‌نیمه عمیق و عموما”‌بصورت دسته جمعی زندگی میکنند . روزها در بستر و زیر رسوبات کف دریا مخفی شده و شبها برای شکار طعمه از پناهگاه خارج می شوند . بهمین دلیل صیادان در بیشتر مناطق دنیا شب هنگام جهت صید میگو به دریا می روند . ازنقطه نظر مکان زیست سه گروه میگو در آب وجود دارد :

1- گونه های موجود در آب سرد وشور معمولا”‌میگوهای شمال میگویند و ارقام عمده صید این نوع میگوها عمدتا”‌مربوط به تولید میگوی اروپا است ودرنواحی آلاسکا ،‌کانادا ،‌ شمال ژاپن ،‌آمریکا ،‌اروپا شمالی و غیر ه صید می شود .

2- گونه های موجود در آب گرم و شور یا میگوهای حاره ای که بخش اعظم میگوهای را تشکیل می دهد که وارد بازار تجارت جهانی می شود . این نوع میگوها در آبهای ساحلی خلیج فارس ، بخش جنوبی ایالات متحده آمریکا سواحل غربی آفریقا ،‌آمریکای مرکزی و نواحی شرقی وغربی سواحل آمریکای جنوبی و آسیا جنوب شرقی یافت می شوند.
3- گونه های موجود در آب شیرین که اکثرا”‌ از رودخانه ها و دریاچه ها به نواحی استوائی و گرمسیری می آیند ،‌غالبا”‌در همین نواحی رشد کرده و بزرگ می شوند ،‌ودرتجارت جهانی از اهمیت چندانی برخوردار نمی باشند.

میگوهای خلیج فارس

امروزه منابع عظیم آبی ،‌علاوه بر تامین بخشی از نیاز غذائی کشور های پیشرفته ،ا‌ر نظر اقتصادی و سیاسی نیز اهمیت ویژه ای یافته است . کشور پهناور ایران با حدودد2792 کیلومتر مرز آبی در جنوب وشمال جزء معدود کشورهائی است که از این نعمت سرشار الهی برخوردار است . دریای عمان و خلیج فارس این آبراه سرشار از مواهب خدادادی ،‌با مساحتی حدود 239000 کیلومتر مرز آبی حدود 1800 کیلومتر از دماغه گواتر آغاز و تا اروند رود ادامه یافته است . آب رودخانه های دجله وفرات و کارون به آن می ریزد و عمق سواحل آن از 20 متر تجاوز نمیکند واز اهمیت ویژه ای جهت صید میگو برخوردار است . با توجه به اظهارات کارشناسان شیلات تاکنون بیش از 10نوع میگو در آبهای خلیج فارس صید و شناسائی شده که مشهورترین آن لابستر یا شاه میگو است(‌Panulirus homarus) که وزن آن به حدود یک کیلوگرم می رسد و درسواحل صخره ای دریای عمان صید میشود .

گونه میگوی صورتی بالغ بر 80% صید صنعتی ناوگان صیادی خلیج فارس را تشکیل می دهد و گونه های میگوی هندی و موزی نیز جزء‌گونه های غالب صید در دریای عمان و تنگه هرمز به شمار می روند . بنابراین بیشتر کارهای تحقیقاتی ایران بر روی این 3 گونه استوار است . 

تاریخچه پرورش میگوی در جهان :

قدمت پرورش میگو نسبتا”‌طولانی است ،‌اما پرورش تجارتی آن به سالهای نخست دهه 1960 میلادی وبه کشور ژاپن برمی گردد. ودر کشور آسیای جنوب شرقی از قبیل :‌تایلند ،‌فلیپین ،‌اندونزی ،‌سنگاپور ،‌مالزی،‌هند ،‌کشورهای مکزیک ،‌پاناما،‌کاستاریکا،‌واکوادور،‌پرو پرورش میگو رشد سریع یافته است . درایران نیز حدود 14سال است که پرورش میگو شروع شده و سایتهای بسیار بزرگی در استانهای خوزستان ،‌بوشهر ،‌هرمزگان , سیستان و بلوچستان و گلستان آمده است . 

طبقه بندی :

سخت پوستان بزرگترین زیر شاخه از شاخه بند پایان بشمار میاید که بیش از 4200 گونه را در خود جای داده است که اکثراً دریازی بوده وتعدادی نیز در آبهای شیرین زیست می کنند و همچنین برخی خشکی زی بحساب میایند .

این زیر شاخه دارای 10 رده است که دراین میان رده سخت پوستان عالی از جایگاه ویژه ای برخوردار وحدود 4/3 گونه های سخت پوست را شامل میشود وبه دو زیر رده Phyllc caridae و Bumalacostraca تقسیم می گردد که اولی تنها به یک راسته یعنی نازک سپران ودومی به 4 فوق راسته :هم خرچنگیان ،مسلح خرچنگیان ،خرچنگهای حقیقی و کیسه خرچنگیان تقسیم می شوند.

فوق راسته خرچنگهای حقیقی شامل دو راسته اوفاسیان و ده پایان است .راسته ده پایان از چندین زیر راسته تشکیل می یابد که مهمترین آنها را میتوان زیر راسته ده پایان شناور دانست که دارای سه دون راسته :Penaeidea ,Caridea ,Stenopodidea  می باشد .مهمترین و بیشترین اقلام سخت پوستان تجاری متعلق به دون راسته penaeidea  هستند که از دو خانواده تشکیل شده که عبارتند از : Sergestoidea ,Penaeoidea

Penaeoidea شامل چهار خانواده زیر است :

۱- Solenoceridae

2- Aristaeidae

3-Sicyoniidae  

4- Penaeidae 

پنائیده بزرگترین خانواده و دارای بیش از 300 گونه در سراسر جهان بوده که در 12 جنس جای گرفته اند و تقریباً 80% آنها از نظر تجاری و صنعت صید مهم می باشند تمامی 24 گونه میگوئی که به نوعی در جهان تکثیر ویا پرورش می یابند متعلق بهاین خانواده هستند جنس های خانواده پنائیده بشرح زیر است :

1-      Artemesis 

2- protrachypenaeu  

3- Trachypenaeus

4- Kiphopenaeus  

5-  Metapenaeopsis

Atypopenaeus -6

Macropotasma –7

Matapenaeus -8

Penaeus-9

10-parapenaeus 

تفاوت بین prawn , shrimp

بر اساس تعریف سازمان کشاورزی و خوارو بار جهانی (FAO) واژه shrimp  به انواع میگوهای آبهای شور و لب شور اطلاق می شود و prawn  به میگوهای آبهای شیرین (وبطور مشخص گونه های متعلق به جنس  Macrobrachium ) اشاره می نمایید .در کشورهای آسیای جنوب شرقی ایندو واژه برای مقصود دیگری بکار می روند .در این کشورها (بویژه فیلیپین ،تایوان و اندونزی )shrimp در بر گیرنده میگوهای با اندازه کوچک است و واژه prawn  برای میگوهای با اندازه بزرگ بکار میرود چنین کاربردی از دو واژه فوق در بسیاری از کشورهای دیگر نظیر استرالیا ،ایالات متحده و...وجود ندارد .

تقسیم بندی میگوها از نقطه نظر مکان زیست :

از نظر درجه شوری آبی که میگو ها در آن بسر میبرند ،آنها را به دو گروه میگوهای دریازی ومیگوهای آب شیرین تقسیم می نمایند .هر یک از افراد این دو گروه بسته به اینکه دامنه درجه حرارت مطلوب برای رشدو تولید مثل آنها چه مقدار است به سه دسته مختلف قابل تفکیک هستند که عبارتند از :

- میگوهای آبهای سرد در آبهایی بسر می برند که حداکثر درجه حرارت در فصل تابستان 20 درجه سانتی گراد است .

- میگوهای آبهای گرم که آبهایی بسر می برند که حداقل درجه حرارت در فصل زمستان 20 درجه سانتی گراد است .

- میگوهای آبهای معتدله که در نواحی معتدله یافت می شوند ودامنه درجه حرارت مطلوب برای آنها 30-20 درجه سانتی گراد است .

میگوهای ایران

در ایران انواع مختلفی از میگو در منابع آبهای داخلی ،خلیج فارس و دریای عمان وجود دارند .اما گونه هائی که قابلیت انها برای تکثیر و پرورش به اثبات رسیده است در آبهای خلیج فارس و دریای عمان یافت می شوند و شامل انواع زیر می باشند :

- میگوی ببری سبز penaeus semisulcatus

- میگوی موزی penaeus  merguiensis

- میگوی سفید هندی penaeus  indicus

- میگوی دم قرمز   penaeus

- میگوی ژاپنی penaeus  japonicas 

- میگو سفید Metapenaeus affinis 

از بین انواع فوق میگوی دم قرمز و میگوی ژاپنی فراوانی بسیار کمی دارند .از اینرو در ایران بعنوان یک گونه پرورشی تا کنون کمتر مورد توجه قرار داشته اند .

علاوه براین گونه ها ،گزارش های معدودی از وجود گونه معروف پرورشی یعنی میگوی ببری سیاه (P.Monodon) در ابهای ناحیه خلیج گواتر در دست است .

با توجه باینکه خلیج فارس و دریای عمان جزء دریاهای گرم محسوب می شوند بدیهی است که تمام این گونه ها در گروه میگوهای دریازی آبهای گرم طبقه بندی می شوند .اما مطالعات نشان می دهد که میگوی دم قرمز و ژاپنی در آب وهوای معتدله نیز رشد مطلوبی دارد و بطور طبیعی در مناطق معتدله نیز یافت می شوند لذا از آنها بعنوان گونه های معتدله نیز یاد می شود .

زیست شناسی

زندگی میگوها نیز همانند سایر موجودات عالی با تشکیل سلول تخم آغاز و با مرگ خاتمه می یابد .در طول عمر 5/1 تا 2 ساله خود میگوها مراحل مختلف و متعددی را پشت سر می گذارند که برخی از نیازهای زیستی و رفتارهای این جانوران را دستخوش دگرگونی می سازد.در ذیل مرور کوتاهی بر این مراحل و ویژگی ها که چرخه زندگی میگو ها را تشکیل می دهد خواهیم داشت.

جفتگیری و تولید مثل:

سن بلوغ در میان گونه های مختلف میگو متفاوت است و بعلاوه تحت تأثیر شرایط محیطی قرار دارد .معمولاً میگوهائی که 6 ماه از طول عمر آنها می گذرد آمادگی جفتگیری ویا تولید مثل را می یابند در این حالت میگوها بتدریج آبهای کم عمق ساحلی را ترک گفته و به اعماق بیشتر و آبهای دور از ساحل مهاجرت می نمایند ثبات بیشتر برای تخم ها و نوزادان آینده از جمله دلایل این مهاجرت ها بشمار می آید .بعلاوه تغییرات محیطی که با انجام این مهاجرت ها میگو با آن روبرو می شود ،مسلماً در فرآیندهای فیزیولوژیکی جانور و رسیدگی غدد جنسی آن تأثیر دارند .لازم بذکر است در معدودی از بررسی های انجام شده معلوم گردیده است که برخی از انواع نظیر میگوی موزی در مناطق خاصی برای تخمریزی به آبهای ساحلی وارد می شوند .

عمق منطقه تولید مثلی برای گونه های مختلف و در مناطق مختلف متفاوت است و بنظر میرسد به جنس بستر بستگی دارد وبرای گونه های مختلف اعماق حدود 50 تا 90 متر گزارش گردیده است.

در خلیج فارس عمق تولید مثلی برای میگوی ببری سبز 50 متر گزارش شده است .در بررسی های آزمایشگاهی معلوم گردیده است که جفت گیری میگوی پنائیده شب هنگام (پس از غروب آفتاب تا اوایل نیمه شب ) انجام می گیرد .در هنگام جفت گیری میگوهای ماده باتلیکوم بسته دارای پوسته نرم هستند و تازه پوست اندازی نموده اند در حالیکه میگوهای ماده باتلیکوم باز دارای پوسته سخت هستند .در هر دو گروه میگوهای نر در موقع جفتگیری دارای پوسته سخت می باشند .طی عمل جفتگیری کیسه های اسپرمی (spermatophore)  از سوراخ تناسلی جنس نر خارج و باکمک پتاسما به تلیکوم جانور ماده هدایت و در آنجا ذخیره می شود .میگوهای ماده باتلیکوم بسته قادرند تا ذخیره اسپرمی را تا پوست اندازی بعدی نگهداری و در صورت کسب آمادگی تخمریزی از آن استفاده نمایند . در حالیکه میگوهای باتلیکوم باز در فاصله کوتاهی پس از جقتگیری (حدود1 تا 2 ساعت )باید تخمریزی نمایند زیرا در غیر اینصورت کیسه های اسپرمی از تلیکوم خارج و از دست می روند .

مراحل جفتگیری میگوها (باتلیکوم باز وبسته) در شرایط آزمایشگاهی بشرح زیر است:

یک یا تعدادی میگوی نر از اطراف به طرف میگوی ماده نزدیک شده آنرا تعقیب می کنند.سرانجام یک میگوی نر جذب میگوی ماده شده و به آرامی به زیر آن میخزد .ماده با پاهای حرکتی خود کارپاس میگوی نر را گرفته و پس از چند لحظه میگوی نر چرخیده و در وضعیت شکم به شکم با جانور ماده قرار می گیرد .سپس جانور نر 90 درجه چرخیده ودر همین حال چندین بار سر و دم خود را حرکت داده و با انقباض بدن موجب می شود که کیسه های اسپرمی به تلیکوم جانور ماده منتقل شوند.

حالت چرخش 90 درجه در بعضی از انواع میگو نظیر میگوی ببری سبز و ببری سیاه مشاهده شده است ودر برخی از انواع ،نظیر میگوی سفید غربی و میگوی ژاپنی اتفاق نمی افتد .

پس از رسیدگی تخمدان و امادگی جانور برای تخمریزی ، جانور ماده تخمک ها را از سوراخ تناسلی واقع در قاعده سومین جفت پاهای حرکتی و همزمان با آن اسپرم های غیر متحرک رااز منافذ واقع در قاعده چهارمین پاهای (در گونه های باتلیکوم بسته) حرکت رها نموده و لقاح در آب بوقوع می پیوندد .حرکت پاهای شنا و حرکتی جانور امکان لقاح بیشتر را فراهم می آورد

باروری:

میزان تخمکی که هر میگوی ماده تولید می کند متفاوت و بسته به گونه و اندازه میگوو شرایطی که در آن بسر می برده است تغییر می نماید .میگوهای پنائیده عموماً باروری بالائیدارند و از 100000 تا بیش از 1000000 تخمک در هر بار تخمریزی تولید می کنند.رابطه مستقیمی بین اندازه جانور ماده وتعداد تخمک ها وجود دارد و میگوی بزرگتر عموماً بیش از کوچکتر تخمک تولید می کند.

فصل تولید مثل:

تولید مثل میگوها تحت درجه حرارت محیط قرار دارد ودر شرایط محیطی مناسب میگو در تمام طول سال قادر به تولید مثل می باشد .در آبهای خلیج فارس ودریای عمان عموماً دو فصل تولید مثلی یکی در بهار ودیگری پائیزه قابل تشخیص است .قصل تولید مثل بهاره از اواخر اسفند ماه آغاز و تا اواسط تابستان ادامه می یابد .فصل پائیزه از اوایل آبان تا اواسط آذر ماه ادامه پیدا می کند .کیفیت تخم ها در خارج از ماه تولید مثلی پائین تر است .

- نمای جانبی میگو

1-اولین آنتن 2- صفحه آنتنی 3- دومین آنتن 4- سومین پای آرواره ای 5- پاهای قدم زن 6 پتاسما 7پاهای شنا 8- تلسون 9- اروپود 10 بند دوم شکمی 11- کاراپاس 12- روستروم

- بخش های مختلف کاراپاس

1-دندانه های زیرین روستروم 2-برآمدگی خطی جلوی معدی 3- خارانتنی 4- برآمدگی خطی آنتنی5-خارکبدی 6-برآمدگی خطی کبدی 7- برآمدگی خطی کبدی-معدی 8- محل قرار گرفتن شیار عقب رستروم 9- برآمدگی غقب رستروم

10- شیار میانی 11-اولین دندانه روستروم 12- برامدگی خطی روسترمی 13- برآمدگی خطی سری 14- برآمدگی خطی معدی- حدقهای

ضمائم بدن:

هر قطعه از بدن دارای یک جفت ضمائم بند بند است که هر یک از آنها دارای یک قاعده مشترک و دو انشعاب می باشند ،لذا دو شاخه (Biramous) خوانده می شوند .قطعه قاعده ای خود از دو قطعه یعنی Coxa  برای اتصال به بدن و یک پایه (Epipodite) برای قرار گرفتن دو انشعاب بر روی آن تشکیل شده است . این دو انشعاب بنام های پایک خارجی (Exopodite) و پایک داخلی (Endupoodite) نامیده می شوند که هر یک دارای تعداد زیادی قطعات (podomer) می باشند

ممکن است پایک های خارجی و داخلی قطعات مختلف شکل و اندازه متفاوتی داشته باشند .در برخی از قطعات بدن پایک داخلی ویا خارجی کوچک شده و یا کاملاً تحلیل رفته است . میگوهای پنائیده (که تکثیر و پرورش آنها انجام می پذیرد ) دارای 19 جفت اندام ضمیمه می باشند .13 جفت در قسمت سر سینه شامل 5 جفت اندام ضمیمه قدامی (سری) و8 جفت اندام ضمیمه خلفی (سینه ای) و6 جفت نیز در بخش شکمی واقع شده اند .

ضمائم سری:

پنج جفت ضمائم سر عبارتند از اولین و دومین آنتن که دارای وظیفه حسی تعادلی هستند و ضمائم دهانی شامل ماندیبول ،ماگزیلا که بترتیب در گرفتن غذا ،کمک در تغذیه و همچنین تنفس (ماگزیلا) نقش دارمد .پایه چشم ها بر روی اولین قطعه سری قرار گرفته است که در انتهای آن یک چشم مرکب قرار دارد .

ضمائم سینه ای:

سه جفت ضمائم سینه ای را پاهای آرواره ای (Maxilliped) وپنج جفت خلفی راپاهای قدم زن (Walking leg  یا Pereopod) می نامند .وظیفه پاهای آرواره ای کمک در تغذیه و هدایت مواد غذایی بسوی دهان می باشد .پاهای قدم زن اول ،دوم وسوم دارای یک بخش انتهایی گیره مانند بنام انبرک هستند که در تغذیه جانور بکار می آیند.جفت چهارم و پنجم این پاها فاقد انبرک بوده وبخش انتهائی آن به ناخن ختم می شود.

در جنس ماده روی Coxa سومین پای قدم زن منفذ تناسلی وجود دارد که راه خروجی تخمک در هنگام تخمریزی است . سوراخ تناسلی در جنس نر روی غشاء مفصلی که بین پنجمین پای قدم زن و سینه قرار دارد واقع شده است و اسپرماتوفورها از آن خارج می شوند .

وظیفه پاهای قدم زن حرکت بر روی بستر ،کمک به حفر گودال برای فرو رفتن در بستر ،گرفتن مواد غذایی بکمک انبرکها و کمک در تغذیه جانور می باشد . اندام تناسلی خارجی جنس ماده جزء ضمائم سینه ای و در نرها بخشی از ضمائم شکمی بحساب می آید .

ضمائم شکمی:

پنج قطعه اول شکمی هر یک دارای یک جفت اندام ضمیمه بنام پاهای شناگر (swimming leg  یا Pleopod) هستند و همانطور که از نامشان بر می آید وظیفه شناوری و حرکت جانور در آب را بر عهده دارند . قطعه ششم دارای اروپود (دم پاره) و قطعه تلسون است که با همدیگر دم بادبزنی یا باله دمی (Tail fin  یا Fan tail ) را تشکیل می دهند که وظیفه آن نیز کمک به شناوری جانور می باشد.

ساختمان داخلی:

ساختمان داخلی بدن میگو شامل دستگاهها و اندام های مختلفی است که بقاء جانور ونسل آن را تضمین می نماید . این ساختمان بطور خلاصه بشرح زیر می باشد (شکل 3) .

دستگاه گردش خون:

دستگاه گردش خون در میگو ها از نوع باز بوده و از چهار بخش اصلی ،یعنی سینوس پیش قلبی (Pericardial  sinus ) ،قلب ،سرخرگها و کانالهای خونی و سینوس های خونی تشکیل می شود .قلب در میگوها تودده ای عضلانی دارای شکل نامنظم اما کم وبیش هرمی شکل است .

بافت خونی میگوها بی رنگ بوده و شامل پلاسما ،گلبول سفید ورنگدانه های تنفسی (هموسیانسن) می باشد . هموسیانین بی رنگ است ودر ترکیب بااکسیزن رنگ آن به آبی تغییر می کند .خون پس از عبور از آبشش ها به قلب وارد شده ودر نتیجه انقباضات آن از طریق سرخرگها و کانالهای برنده در تمام بدن انتشار می یابدو پس از انجام تبادلات گازی و غذائی و مجدداً پس از عبور از آبشش ها به قلب باز می گردد .

دستگاه تنفسی:

تبادلات گازی بین خون و محیط پیرامون از وظایف اصلی آبشش ها بحساب می آید آبشش ها در دو طرف ناحیه سینه ای ،در حفره ای که بوسیله کاراپاس پوشیده می شود قرار دارند .هر برانشی از یک محور اصلی که در طول آن دو ردیف صفحات برانشی قرار دارند تشکیل می شود این صفحات دارای بریدگیهای متعددی هستند که آنرا بشکل شاخه های درخت نمایان می سازد از اینرو به آن Dendro branchiate  می گویند .در هر طرف بدن 6 سری برانشی وجود دارد.

کانالهای اصلی خونی که از میان محور مرکزی می گذرند ،انشعابات خودرا به سطح این صفحات فرستاده وتبادلات گازی بطریق انتشار بین خون و محیط انجام می گیرد .انجام تبادلات گازی از طریق سایر سطوح نفوذ پذیر مثل بخش هائی از پاهای شنا و دیواره داخلی حفره ابششی نیز امکان پذیر است .

در هر طرف حداقل 6 سری برانشی قرار دارد .

دستگاه گوارش:                        

این دستگاه شامل لوله گوارشی طویلی است که از دهان تا مخرج جانور امتداد دارد .بخش پیشین این لوله شامل شکاف وحفره دهانی ،اندام های گیرندهوخردکننده غذا ،مری ومعده می باشد که وظیفه آنها گرفتن و خرد کردن مواد غذائی است .بخش میانی وظیفه هضم شیمیائی و جذب مواد غذائی را برعهده دارد .وظیفه بخش انتهائی هدایت و شکل دادن به مدفوع است .در بخش قدامی و میانی لوله گوارشی آنزیم های مختلفی ترشح می شود که به هضم غذا کمک می نمایند .بخش قدامی و خلفی روده دارای پوششی از جنس کیتین است .

هپاتوپانکراس بعنوان اندام ترشحی (آزاد کننده برخی از آنزیم های گوارشی) ،ذخیره کننده (چربی ها و برخی از عناصر نظیر کلسیم) و خونساز دارای یک ارتباط ساختمانی و فیزیولوژیکی با لوله گوارشی می باشد .

دستگاه دفع :

درمیگوها شامل یک جفت غده آنتنی یا غده سبز(Green (or Antennal) Gland ) است که در قاعده هر یک از دومین جفت آنتن ها واقع شده اند .وظیفه این دستگاه دفع مواد زائد و کمک در فرایند تنظیم اسمزی است .با توجه باینکه در موقع پوست اندازی مقدار زیادی مواد ازته و معدنی با پوسته جدا شده و دفع می شوند ،لذا پوست اندازی را می توان نوعی مکانیسم دفعی تلقی نمود .

دستگاه عصبی:

شامل یک طناب عصبی است که دارای مجموعه ای از گره های عصبی (Gangelion) می باشد .از هر یک از این گره ها رشته های اعصاب منشعب شده و به اندام های مختلف بدن می روند وعملکرد دستگاههای مختلف را کنترل می نمایند .

گیرنده های حسی:

تحریکات شیمیائی و فیزیکی (نظیر تغییر درجه شوری ،درجه حرارت ،PH،و...) و همچنین محرکهای تماسی توسط انواع خاصی از تارهای حسی که بر روی بخش های مختلف بدن قرار دارند دریافت و بوسیله رشته های اعصاب به مراکز حسی (گره های عصبی) منتقل می شوند .

تجمع این تارها بیشتر بر روی ناحیه سر بویزه بخشهای دهانی ،آنتن ها و پاهایآروارهای وحرکتی ،می باشد تغییرات نوری (شدت نور،طول موجورنگ ) از طریق چشم های مرکب که بر روی هر یک از پاهای چشمی قرار دارند دریافت می گردد.هر چشم مرکب از تعداد زیادی چشم ساده تشکیل می شود .

اندام های تعادلی (Statocysts) به شکل یک کیسه بر آمده در کنار هر یک از اولین جفت آنتن ها قابل مشاهده استاین کیسه ها توخالی بوده و هر یک حاوی چند سنگریزه کوچک می باشند جابجائی این سنگریزها موجب تحریک تارهای حسی موجود بر روی دیوار داخلی کیسه و تشخیص وضغیت تعادلی می گردد .

ماهیچه ای :

دستگاه ماهیچه ای میگو کاملاً توسعه یافته است و کلیه حرکات ارادی جانور با کمک این دستگاه انجام می گیرد . عضلات بصورت جفت های مخالف یگدیگر هستند .هر جفت شامل دو ماهیچه یکی ماهیچه منقبض کننده و دیگری ماهیچه منبسط کننده می باشد

ریخت شناسی یک میگوی بالغ:

بدن میگوهای پنائیده دراز و کم وبیش خمیده است .طول بدن در انواع مختلف ،متفاوت و گاهی تا 250 میلیمتر و وزن آنها تا بیش از 300 گرم می رسد .رنگ بدن نیز در بین گونه ها از تنوع زیادی برخوردار است و ازسفید متمایل به سبز-خاکستری در میگوی سفید و سفید هندی تا صورتی در میگوی ببری سبز تغییر میکند .رنگ بدن در بین افراد متعلق به یک گونه نیز ثابت نبوده وبسته با شرایط محیط زیست آن از قبیل درجه حرارت ،درجه شوری ،مواد غذایی ، رنگ محیط ،ابتلا به بیماری ها ممکن است کاملاً تغییر نماید .

قطعات بدن:

بدن یک میگو از 19 قطعه تشکیل شده است .سر شامل 5 و سینه دارای 8 قطعه می باشند .سر و سینه با یکدیگر جوش خورده و بخش واحدی بنام سرسینه (cephalotorax ) را بوجود می آورند .شکم از 6 قطعه قابل حرکت ویک قطعه انتهائی بنام تلسون تشکیل می شود .قطعات شکمی در ناحیه پشتی گرد واز پهلو ها فشرده اند .

تمامی بدن از پوسته سخت و غیر قابل انعطافی که اسکلت خارجی (Exoskeleton ) نامیده می شود ،پوشیده است .اسکلت خارجی از جنس مواد معدنی وپروتئین ها بوده و دارای سه لایه قابل تشخیص بنام های (coticule ) ،لایه زبرین (Epiderm) و لایه زیرین (Dermis ) می باشد.صفحات پشتی و جانبی اسکلت خارجی در ناحیه سر سینه با هم جوش خورده و صفحه واحدی بنام کاراپاس (carapase) را می سازند . کاراپاس دراز و کشیده و از پهلو ها فشرده شده است ودر قدامی ترین بخش ،روستروم را بوجود می آورد . تعداد دانه های روستروم در گونه های مختلف متفاوت است . بخش جانبی کاراپاس که آبشش ها را می پوشاند دارای شیارها و خارهائی است که کاراپاس را به بخش هائی تقسیم می کند و در شناسایی میگو بکار می آیند.

صفحات هر قطعه شکمی جدا و حلقه مانند است و با وجود بخش های قابل انعطاف بنام غشاء های مفصلی (Arthrodial) که فاقد رسوبات کلسیمی هستند ،اتصالات قابل حرکت را بوجود می آورند .اسکلت خارجی در هر یک از این قطعات از سه صفحه بنام های صفحه پشتی (Tergum) ،صفحه جانبی (pleura)  در دو طرف بدن و صفحه کم عرض شکمی (sternum)  تشکیل میشوند .

با توجه به اینکه وجود اسکلت خارجی از رشد میگو جلوگیری می نماید لذا جانور برای رفع این محدودیت ناچار نه پوست اندازی است .پوسته خارجی در ابتدا نرم و کاملاً شفاف است اما پس از چندین ساعت تا چندین روز سخت و تیره می گردد .

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد